Historia 

Jak podają źródła historyczne pierwszy drewniany pałac czy raczej dwór powstał w drugiej połowie XVII w. około 1675r. dzięki Marii de la Grande d’Arquien ówczesnej właścicielce klucza Wysockiego, który odziedziczyła po swoim pierwszym mężu ordynacie Tomaszu Zamoyskim. Dama ta, znana lepiej jako Marysieńka, późniejsza ukochana żona Jana III Sobie¬skiego po przyjeździe na swoje dobra do Jarosławia buduje dwór w Wysocku. Według rodzinnej tradycji Zamoyskich dwór ten został zbudowany przez jeńców tureckich, którzy pracowali także przy urządzaniu ogrodu. Budowa posiadłości została zakończona w 1685 roku. Był to drewniany, jednopiętrowy  budynek z kilkoma salami.

Do pałacu prowadziła, zachowana częściowo do dziś, śródpolna Aleja Lipowa, której środkiem biegnie droga łącząca Wysock z przeciwległą porośniętą lasami Bobrówką, miejscem polowań Sobieskiego. Według legendy lipy w Alei sadził własnoręcznie król Jan. Drzewa te zachowały się do dzisiaj - potężne i grube, znajdują się obecnie pod ochroną.

Para królewska bardzo sobie upodobała Wysock. Rolę azylu spełniał otaczający drewniany pałac wspaniały ogród, rozplanowany na dwóch płaskich tarasach pradoliny Sanu. Teren pierwotnego ogrodu, dobrany był z myślą o spełnieniu funkcji obronnych. Zapewniały to rozlewiska rzek Szkło i Sanu, które zostały przekształcone w nawodnione fosy. Ostatnim zabezpieczeniem był mur obronny wzniesiony w roku 1692, wykonany z cegieł i pokryty tynkiem.

Wysock pozostał we władaniu Sobieskich do XVIII wieku. Po śmierci króla Marysieńka opuściła na zawsze Polskę, osiedlając się w Rzymie. W jej posiadaniu nadal znajdowały się dobra klucza Wysockiego, który pod nieobecność właścicielki bardzo podupadł. Poważne kłopoty finansowe zmusiły Marysieńkę do sprzedaży posiadłości Galicyjskiej królowi Francji Ludwikowi XIV, ten zaś zakupił dwór z myślą o księciu Rakoczym, który musiał opuścić Węgry. W 1710 roku dobra jarosławskie na własność przejęła hetmanowa Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska w zamian za długi, jakie zaciągnął u niej książę Rakoczy. Po wykupie majątku i rezydencji, następuje nowy, zupełnie odmienny okres w życiu tej zapomnianej rezydencji. Elżbieta Sieniawska w ówczesnych czasach była jedną z najbogatszych kobiet Rzeczypospolitej. Realizując zamysł tworzenia wielu okazałych rezydencji (m.in. Wilanów, Sieniawa) nie zapomniała również o Wysocku. Jej celem było wybudowanie nowego, murowanego pałacu. Projektantem był włoski architekt Giovanni Spazzio, który przybył do Wysocka w 1719 r. Później prace kontynuował nowy architekt Franciszek Mayer, który naniósł poprawki na przygotowany wcześniej projekt. Nowy pałac został wzniesiony z cegły na nowym miejscu, bliżej dawnego i stale istniejącego ogrodu. Po śmierci Elżbiety Sieniawskiej w 1729 roku, budowę pałacu przejęła jej jedyna córka i spadkobierczyni, Zofia Sieniawska, żona najpierw Stanisława Denhoffa, a po jego śmierci w 1731 roku, księcia Augusta Czartoryskiego, wojewody ruskiego.

Ostatecznie budowę murowanego pałacu ukończono w 1734 roku. Po śmierci księcia Augusta, Wysock przypadł księciu Adamowi Czartoryskiemu, generałowi ziem pol¬skich. W roku 1788 majątek w Wysocku dostała w posagu najstarsza córka Adama i Izabeli Czartoryskich - Maria, wydana za księcia Ludwika Wirtemberskiego. Dopiero z początkiem XIX w., kiedy to właścicielką pałacu została Maria z Czartoryskich Wirtemberska, budynek został ukończony i odrestaurowany.

 Po upadku powstania listopadowego, w zupełnie nieurządzonym pałacu księżna Wirtemberska zamieszkuje wraz z matką - księżną generałową, która musiała opuścić Puławy. Po jej śmierci w 1835 roku księżna Wirtemberska wyjechała do Wiednia, uprzednio rozprzedając majątek. Część nabyła jej młodsza siostra Zofia z Czartory¬skich, której mężem był Stanisław Kostka Zamoyski. Zapisem testamentowym przekazano klucz wysocki synowi hrabiemu Zdzisławowi Zamoyskiemu. Jego syn Stefan w 1875 r. gruntownie przebudował pałac. Zostało dobudowane piętro, a całość została uwieńczona mansardowymi dachami. Na osi elewacji frontowej powstał ganek na czterech filarach, przy wschodniej części pałacu dobudowano krytą werandę. Także elewa¬cja otrzymała nowy, bogaty wystrój, utworzono obszerny taras. Po tych architektonicznych zmianach pałac uzyskał wygląd reprezentacyjnej rezydencji magnackiej.

Okres upadku i zniszczenia pałacu rozpoczyna się z wiekiem XX. W roku 1915, w czasie I wojny światowej pałac został doszczętnie obrabowany i spalony przez Rosjan. Skradziono wówczas bogate zbiory artystyczne, cenne obrazy i umeblowanie z XVIII i XIX wieku.

W okresie międzywojennym właściciele mieszkali w położonej po lewej stronie gazonu oficynie. Pałac odbudowywany był stopniowo, wykończony został dopiero w 1939r.

Ostatecznego zniszczenia dopełniły lata II wojny światowej. W okresie przynależności części kraju do Związku Radzieckiego, w pałacu miała siedzibę szkoła ochrony pogranicza. 21 czerwca 1941 roku bryła pałacu została uszkodzona podczas bombardowania przez wojska niemieckie. W czasie wojny majątek został rozparce¬lowany a właściciele opuścili swoje ziemskie dobra. W 1946 pałac spłonął doszczętnie podczas walk z UPA. Na nowo wznowiono odbudowę zabytkowego pałacu w latach pięćdziesiątych, kiedy to w 1957 roku władze państwowe rozpoczęły prace dokumenta¬cyjne, a następnie budowlane służące adaptacji budynku pałacowego na potrzeby Rzeszowskiego Zakładu dla Nieuleczalnie Chorych. Z dawnego zespołu dworskiego zachowała się murowana oficyna z przełomu XIX i XX wieku urato¬wana dzięki gruntownemu remontowi w latach dziewięćdziesiątych.

O dawnej historii tego miejsca przypominają nam dzisiaj kopiec, kamienne pomniki oraz unikatowe drzewostany wraz z okazałymi dębami stanowiącymi pomniki przyrody.

W zachodniej części parku głęboko sklepiona kopulista piwnica, której górna część wychodzi ponad poziom ogrodu, zasypana ziemią tworzy kopiec, zwany „Mogiłą Tatarzyna” lub Kurhanem Tatarskim”. Według legendy pochowany jest w nim wierny sługa rodziny Sobieskich. Do XVII-wiecznej piwnicy prowadzi kamienny portal o baroko¬wych formach.

 

Kontakt

Dom Pomocy Społecznej w Wysocku
37-543 Laszki

tel.         16 628 53 57

tel. dyr.  16 628 53 71

kom.885-885-046 , 663 037 426

fax 016 673 18 92

e-mail: wysockdps1@domypomocy.pl
www.wysockdps1.domypomocy.pl

BIP
A+
A-
X
Powered: Strony internetowe TupTupTup.pl